تاریخچه گلاب گیری قمصر کاشان
آثار باستانی کشف شده و بررسی اسناد بین المللی نشان می دهد که تولید گلاب و مراسم گلاب گیری در ایران و کاشان از عمری طولانی برخوردار است. با اینکه ایرانیان از چندین هزار سال پیش گل محمدی می‌کارند و این گل از گیاهان بومی ایران به شمار می رود ولی آیین گلاب گیری از هزار سال پیش شروع شده و تا به امروز ادامه داشته است. تا جایی که اکنون قمصر کاشان به عنوان جهان شناخته شده و حجم زیادی از گلاب های تولیدی به خارج از کشور صادر می‌کند. علاوه بر این موضوع برای پی بردن به قدمت پروژه گلاب گیری می‌توان به طرح گل سرخ روی اشیای باستانی، سفرنامه ها و آثار نویسندگان تاریخی که مهر تاییدی بر این تاریخچه طولانی هستند اشاره داشت.
گلاب گیری در شهرستان‌های کاشان
با برگزاری این مراسم در جای جای کاشان همچون قمصر، نیاسر و برزک و روستاهایی مثل وادقان، ون، سار و سده، این شهر می تواند پاسخگوی خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی باشد که با آمدن بهار هوس تماشای گلاب گیری، آنها را مجاب به خرید بلیط هواپیما می‌کند. البته مردم مهمان نواز این شهر مراحل و روش گلاب گیری را به علاقه مندان یاد می‌دهند و این آموزش تاثیر زیادی در محبوبیت مراسم گلاب گیری داشته است.
مرغوب‌ترین گلاب کاشان
خوب است بدانید مرغوب‌ترین گلاب کاشان ازگل‌های محمدی ارتفاعات کاشان گرفته می‌شود، گل‌هایی که نسبتاً دیرتر شکوفا شده و گلاب غلیظ‌تری از آنها تهیه می‌شود. برای همین مراسم گلاب گیری این نقاط چند روزی دیرتر از قمصر برگزار می‌شود. مرغوب‌ترین گلاب مربوط به روستاهای وادقان و ون است، این روستا در مرز استان‌های قم، اصفهان و مرکزی قرار داشته و ۵۰ کیلومتر از شمال کاشان فاصله دارند.
روش گلاب گیری قمصر کاشان
اگر با تورهای گردشگری به مراسم گلاب گیری سنتی سری زده باشید می‌دانید که فرآیند گلاب گیری حدود ۴ تا ۷ ساعت طول می‌کشد و لوازمی همچون دیگ بزرگ مسی، نی، پارچ یا قرابه، تغار مسی (درپوش)، حوض آب و اجاق برای گلاب گیری مورد نیاز است. معمولاً این ظروف مسی یا آلومینیومی توسط مسگرهای کاشانی و افراد بومی ساخته می‌شوند. به این ترتیب، گل چین‌ها قبل از طلوع آفتاب برای چیدن گل‌های سرخ محمدی روانه باغ و کوهستان‌ها می‌شوند.
قبل از مراسم نیز گل‌ها و دیگ‌ها را به کنار رودخانه‌ای می‌برند و بعد از خواندن دعاهای مذهبی به کارگاه بر می‌گردند. گلاب گیری با گذاشتن دیگ مسی بر روی اجاق و اضافه کردن آب و گل‌های محمدی شروع می‌شود. معمولاً با توجه به نوع گلابی که قرار است تولید شود اندازه متفاوتی از گل‌های سرخ به آب اضافه شده و سپس درپوش مسی گذاشته می‌شود.
روزنه‌های بین درپوش و دهانه ظرف نیز با خمیر نان یا تفاله گل پوشانده شده و وزنه‌ای با هدف کنترل فشار ناشی از بخار بر روی درپوش قرار داده می‌شود.
این دیگ‌ها با یک جفت نی آلومینیومی به پارچ‌هایی که داخل آب رونده یا جوی آب قرار گرفته، وصل شده‌اند و بعد از به جوش آمدن محتویات دیگ، عمل تقطیر انجام می‌شود و گلاب تولیدی به داخل پارچ مسی ریخته می‌شود. لازم به ذکر است روغن بسیار نازکی که روی گلاب داخل پارچ می‌نشیند، اسانس عطر گل سرخ است که با سرنگ برداشته می‌شود.
انواع گلاب قمصر کاشان
شاید برایتان جالب باشد که بدانید گلاب‌ها انواع مختلفی دارند و فقط برخی از آنها برای مصارف خوراکی مجاز هستند یا به عبارت دیگر با گلاب‌هایی که مصارف درمانی دارند، متفاوت‌اند. در واقع هر چه اندازه گل های سرخ در فرآیند گلاب گیری بیش‌تر باشد، گلاب غلیظ‌تر و سنگین‌تری تولید می‌شود.
گلاب سنگین: این نوع گلاب از مخلوط ۸۰ لیتر آب و ۳۰ کیلوگرم گل سرخ به دست می‌آید که به عنوان گلاب درجه یک شناخته می‌شود.
گلاب سبک: برای تهیه این نوع گلاب، ۸۰ لیتر آب و ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم گل سرخ لازم است که گلاب حاصل از آن عطر کم‌تری دارد و برای مصارف خانگی مناسب است.
گلاب دو آتیشه: در تهیه این گلاب به جای آب، گلاب و گل های محمدی را داخل دیگ مسی می‌ریزند و در نتیجه گلاب حاصل از ۲ بار تقطیر غلظت بالا، طعم گس و تلخی خواهد داشت.
گلاب سه آتیشه: در این روش نیز با ترکیب گلاب دو آتیشه و گل محمدی فرآیند گلابگیری انجام می‌شود.
گلاب پس آب: بعد از گلاب گیری، تفاله‌های گل محمدی یک بار دیگر در دیگ مسی ریخته می‌شود و گلاب حاصل از آن، گلاب رقیقی با عطر و کیفیت کم است.